Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Sözlükte “kesmek, ayırmak” anlamındaki kat kökünden türetilen iktâ kelimesi, terim olarak, devlet başkanı veya onun adına yetki kullanan merci tarafından özellikle arazi gibi taşınmaz mallarla maden ocağı ve benzeri tabii kaynakların mülkiyet (temlik), işletme (irfâk) yahut faydalanma (intifâ, istiğlâl) hak veya imtiyazlarının ya da bir bölgenin vergi gelirlerinin uygun gördüğü kimselere tahsisini ifade eder. Kendisine iktâ verilen kimseye iktâî, iktâdâr, mukta‘ leh (mukta‘) denir; mukta aynı zamanda “iktâ edilen şey” demektir. Yine aynı kökten türeyen katîa, iktâ edilen taşınmaz malla onun üzerine kesilen vergiyi, mukātaa ise çeşitli hazine gelirlerinin devlet adına iltizam usulüyle toplanması imtiyazını bildirir. İktâ çeşitleri muktaın cinsine göre “iktâu’t-temlîk, iktâu’l-istiğlâl, iktâu’l-irfâk” gibi isimler alır.
Türk-İslam devletlerinde iktisadi hayatın en önemli kurumlarından biri de ilk kez Hz. Ömer devrinde uygulanan ikta sistemidir. Fethedilen yerlerin askerlerin mülkü sayılması, orduyu ve maliyeyi sarsacak bir gelişmeydi. Hz. Ömer’in arazileri eski sahiplerine bırakarak bunların ödediği vergileri hazine hesabına tahsil edip askerlerin maaşlarına tahsis etmesi sonucunda ikta sistemi ortaya çıktı. Emevi ve Abbasilerde uygulanan bu sistem daha sonra Selçuklular tarafından geliştirilmiştir.
Selçuklularda ordu teşkilatı ile toprak yönetimi arasında bağlantı vardır. Buna göre ülke toprakları vergi gelirlerine göre bölümlere ayrılırdı. Bu bölümlere İkta denirdi. Selçuklular Orta Asya’dan gelen Oğuz Türklerine yer bulmak, onlardan askeri kuvvetler oluşturmak, memleketi ve çiftçileri korumak amacıyla ikta sistemini uygulamışlardır. Uygulamada merkez tahsildar göndermiyor, vergiler bizzat ikta sahiplerinin kendileri (kumandan ve askerler) tarafından maaşlarına karşılık olarak toplanıyordu. Maaşlardan fazla olan gelirler ise senelik maktu bir vergi olarak devlete intikal ediyordu. Bu toprakları işleyen çiftçiler, devlete vermeleri gereken vergiyi Sipahi'ye verirdi. Sipahi de gelirinin bir bölümü ile atlı askerler yetiştirirdi. Bu sistem Osmanlılarda Tımar adını alır. Ancak Büyük Selçuklularda büyük iktalara müsade edilirken, Anadolu Selçuklularında ve Osmanlılarda toprak aristokrasisini engellemek ve feodalite benzeri oluşumlara meydan vermemek için büyük iktalara müsade edilmemiştir.
2. Büyük devlet arazisini küçük parçalara ayırmak,
3. Devlet hazinesinden para harcamadan büyük bir ordu oluşturmak.
4. İkta sistemini ilk olarak Büyük Selçuklu veziri Nizam'ül Mülk kurdu.
5. İkta sahipleri ile köylüler arasındaki ilişkiler belirli yasalarla güvence altına alınmıştır. İkta sahipleri halktan kanunlarla tespit edilen vergiden başka talepte bulunamazlardı.
6. İkta sahibi vergi ile kendi maaşını karşılar. Savaş halinde bölgeden toplanan eli silah tutan atlı birlikler oluşturularak orduya katılır ve bu askerlerin tüm ihtiyaçlarını ikta sahibi karşılar.
7. İkta sahibi aynı zamanda sorumlu olduğu bölgenin güvenliğini ve bu bölgede ki tarımsal üretimin devamlılığını sağlar.
8. İkta hizmetinin sürmesi koşulu ile babadan oğla geçmesi mümkündür.
9. İkta geliri ikta sahiplerinin rütbe ve mevkisine göre az yada çok olabilirdi.
10. İkta sahibi iktasını satamaz, hibe edemez, vakfa veremez ve miras olarak bırakamazdı.
11. Bu sistemde toprağını mazeretsiz 3 yıl üst üste boş bırakanlardan toprakları geri alınırdı.
12. İkta sistemi sayesinde askeri ve mali alanda gelişme sağlanmıştır.
13. İkta sahiplerini kadılar denetlerdi.
Türkiye Selçuklu Devleti bu sistemi Anadolu’da küçük iktalar şeklinde uygulamıştı. Zamanla miri toprakların vakıf veya nüfuzlu kimselerce geniş malikaneler haline getirilmesi, Moğol istilası, iç çatışmalarda sultanların taraftar kazanmak için ikta topraklarını bazı kimselere özel mülk olarak dağıtması, sistemin zayıflamasına neden olmuştur. Bütün bunlara rağmen ikta sistemi yine de beylikler tarafından muhafaza edilmiş, Osmanlı Devleti tarafından devralınarak geliştirilmiş ve tımar sistemi oluşmuştur. Bu sistem ayrıca Musul atabeyleri vasıtası ile Mısır’a geçmiş, Eyyubi ve Memluk devletlerinde uygulanmış ve hatta Hindistan’a kadar yayılmıştır.
Tarih: 2019-06-17 19:54:11 Kategori: Tarih
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
İkta Sistemi Nedir
Bu Yazıda Neler Var:
Türk-İslam devletlerinde iktisadi hayatın en önemli kurumlarından biri de ilk kez Hz. Ömer devrinde uygulanan ikta sistemidir. Fethedilen yerlerin askerlerin mülkü sayılması, orduyu ve maliyeyi sarsacak bir gelişmeydi. Hz. Ömer’in arazileri eski sahiplerine bırakarak bunların ödediği vergileri hazine hesabına tahsil edip askerlerin maaşlarına tahsis etmesi sonucunda ikta sistemi ortaya çıktı. Emevi ve Abbasilerde uygulanan bu sistem daha sonra Selçuklular tarafından geliştirilmiştir.
Selçuklularda ordu teşkilatı ile toprak yönetimi arasında bağlantı vardır. Buna göre ülke toprakları vergi gelirlerine göre bölümlere ayrılırdı. Bu bölümlere İkta denirdi. Selçuklular Orta Asya’dan gelen Oğuz Türklerine yer bulmak, onlardan askeri kuvvetler oluşturmak, memleketi ve çiftçileri korumak amacıyla ikta sistemini uygulamışlardır. Uygulamada merkez tahsildar göndermiyor, vergiler bizzat ikta sahiplerinin kendileri (kumandan ve askerler) tarafından maaşlarına karşılık olarak toplanıyordu. Maaşlardan fazla olan gelirler ise senelik maktu bir vergi olarak devlete intikal ediyordu. Bu toprakları işleyen çiftçiler, devlete vermeleri gereken vergiyi Sipahi'ye verirdi. Sipahi de gelirinin bir bölümü ile atlı askerler yetiştirirdi. Bu sistem Osmanlılarda Tımar adını alır. Ancak Büyük Selçuklularda büyük iktalara müsade edilirken, Anadolu Selçuklularında ve Osmanlılarda toprak aristokrasisini engellemek ve feodalite benzeri oluşumlara meydan vermemek için büyük iktalara müsade edilmemiştir.
İkta Askerler
Selçuklu ordusunda, ikta sahibi olanların, gelirlerinin bir bölümüyle beslemek zorunda oldukları askerlerdir. Tamamı atlı birliklerdir.İkta Topraklar
Mülkiyeti devlete aittir. İkta sahiplerine topraklarının mülkiyeti değil vergi gelirleri bırakılmıştır. Geliri hizmet veya maaş karşılığı olarak komutanlara, askerlere ve devlet adamlarına verilen topraklardır. Paranın bir kısmıyla atlı asker beslenirdi. İkta sahibi, halktan tespit edilmiş miktardan fazla vergi toplayamazdı.İkta Sisteminin Oluşmasının Sebepleri
1. Göçebelerin yerleşik hayata geçmesini sağlamak,2. Büyük devlet arazisini küçük parçalara ayırmak,
3. Devlet hazinesinden para harcamadan büyük bir ordu oluşturmak.
4. İkta sistemini ilk olarak Büyük Selçuklu veziri Nizam'ül Mülk kurdu.
5. İkta sahipleri ile köylüler arasındaki ilişkiler belirli yasalarla güvence altına alınmıştır. İkta sahipleri halktan kanunlarla tespit edilen vergiden başka talepte bulunamazlardı.
6. İkta sahibi vergi ile kendi maaşını karşılar. Savaş halinde bölgeden toplanan eli silah tutan atlı birlikler oluşturularak orduya katılır ve bu askerlerin tüm ihtiyaçlarını ikta sahibi karşılar.
7. İkta sahibi aynı zamanda sorumlu olduğu bölgenin güvenliğini ve bu bölgede ki tarımsal üretimin devamlılığını sağlar.
8. İkta hizmetinin sürmesi koşulu ile babadan oğla geçmesi mümkündür.
9. İkta geliri ikta sahiplerinin rütbe ve mevkisine göre az yada çok olabilirdi.
10. İkta sahibi iktasını satamaz, hibe edemez, vakfa veremez ve miras olarak bırakamazdı.
11. Bu sistemde toprağını mazeretsiz 3 yıl üst üste boş bırakanlardan toprakları geri alınırdı.
12. İkta sistemi sayesinde askeri ve mali alanda gelişme sağlanmıştır.
13. İkta sahiplerini kadılar denetlerdi.
Türkiye Selçuklu Devleti bu sistemi Anadolu’da küçük iktalar şeklinde uygulamıştı. Zamanla miri toprakların vakıf veya nüfuzlu kimselerce geniş malikaneler haline getirilmesi, Moğol istilası, iç çatışmalarda sultanların taraftar kazanmak için ikta topraklarını bazı kimselere özel mülk olarak dağıtması, sistemin zayıflamasına neden olmuştur. Bütün bunlara rağmen ikta sistemi yine de beylikler tarafından muhafaza edilmiş, Osmanlı Devleti tarafından devralınarak geliştirilmiş ve tımar sistemi oluşmuştur. Bu sistem ayrıca Musul atabeyleri vasıtası ile Mısır’a geçmiş, Eyyubi ve Memluk devletlerinde uygulanmış ve hatta Hindistan’a kadar yayılmıştır.
Tarih: 2019-06-17 19:54:11 Kategori: Tarih
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx